Onderzoeksgroep Herstel & Verslaving – Vakgroep Orthopedagogiek // Universiteit Gent
  • -
  • nl
  • -
  • en
Call us

Het REC-PATH onderzoek

Wegen naar herstel van een drugverslaving

Herstel van een verslaving is eerder regel dan uitzondering, ook al doen heel wat mensen met een ernstig verslavingsprobleem er vaak lange tijd over om tot stabiel herstel te komen. Het meeste onderzoek dat deze stelling onderbouwt, is gebaseerd op Amerikaanse studies. Daarom sloegen we in 2017 de handen in elkaar met Britse en Nederlandse collega’s voor een grootschalig onderzoek naar herstel van verslaving aan illegale drugs. 
Herstel is niet gelijk te stellen met abstinentie en ook gezondheid, welbevinden en maatschappelijke participatie spelen hierbij een belangrijke rol. Internationaal onderzoek toonde aan dat herstel van verslaving wel degelijk mogelijk is en vaker voorkomt dan men doorgaans aanneemt (meer dan 50% van wie ooit een verslavingsprobleem had, komt tot herstel). Over heel wat aspecten van herstel is nog maar weinig geweten. Zo is weinig bekend over de rol van omgevings- en contextuele factoren, welke mechanismen helpen om herstel op lange termijn vol te houden en in welke zin verschillen hersteltrajecten tussen mannen en vrouwen? Ook het aandeel van verschillende vormen van hulpverlening in deze hersteltrajecten valt moeilijk in te schatten.

Onderzoeksmethode

Het REC-PATH onderzoek is het eerste Europees onderzoek dat herstel onderzocht bij personen met een verslaving aan illegale drugs. Het betreft een ‘multi-method’ studie, waarbij we verschillende kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden combineerden. Rekrutering gebeurde aan de hand van een korte online survey (Life in Recovery (LiR)), waaraan in totaal 722 personen deelnamen verspreid over 3 landen: het Verenigd Koninkrijk (n=311), Nederland (n=230) en België (n=181). We maakten hierbij gebruik van sociale mediakanalen, nieuwsbrieven, congressen, flyers en posters en contacten met alcohol- en drughulpverleningsorganisaties om de oproep tot deelname aan het onderzoek te verspreiden. Iedereen die minstens 3 maanden in herstel was van een verslaving aan illegale drugs, kwam in aanmerking voor deelname aan het onderzoek. Via de project website verkregen geïnteresseerde deelnemers bijkomende informatie over het onderzoek en konden ze toestemmen om deel te nemen. Wie geen of moeilijk toegang had tot het internet, kon de vragenlijst op papier invullen. De bevindingen van deze online survey zijn na te lezen in een bijdrage in het Tijdschrift Verslaving & Herstel.

Wat bevordert herstel?

Per land selecteerden we een honderdtal kandidaten (368 in totaal) die bereid waren tot verdere deelname aan het onderzoek. Deze cohorte vormde de basis voor het kwantitatief en kwalitatief gedeelte van het REC-PATH onderzoek en werd 12 maanden later opnieuw bevraagd. Een eerste belangrijke bevinding is dat bijna 70% van alle respondenten ooit een beroep deed op een zelfhulpgroep en deze herstelgroepen zijn erg belangrijk om nieuwe (niet-gebruikende) sociale netwerken uit te bouwen en om abstinentie te promoten en vol te houden. Tevens vonden we dat langere tijd in herstel samenhangt met betere scores op diverse herstelindicatoren: deelname aan vrijetijdsactiviteiten, stabiele huisvesting en beperkte contacten met politie of justitie, maar ook betere scores op het vlak van kwaliteit van leven en sociaal functioneren en minder niet-beantwoorde zorgnoden.



Keerpunten en kansen

In elk land selecteerden we ook 30 respondenten voor een diepte-interview, waarbij belangrijke keerpunten in het herstelproces aan bod kwamen: 1) negatieve druggerelateerde ervaringen (bv. een psychose); 2) vader of moeder worden; 3) een absoluut dieptepunt bereiken (“hitting rock bottom”); 4) aanknopen met/verlies van een sociaal netwerk; 5) een beroep doen op hulpverlening. Voordat dergelijke momenten echter als een keerpunt ervaren worden, is het belangrijk dat een aantal contextuele factoren en dynamieken aanwezig zijn (bv. bewustwording van toekomstperspectieven of hulpverleningsmogelijkheden), zodat deze daadwerkelijk tot een ommekeer kunnen leiden. De resultaten bewijzen in alle geval dat een bepaalde gebeurtenis of keerpunt op zich niet onmiddellijk tot verandering leidt, maar dat het vaak een geleidelijk en moeizaam proces is dat sterk verschilt van persoon tot persoon.

Vrouwen in herstel

Omdat de stem van vrouwen vaak onderbelicht blijft in herstelonderzoek, focusten we in dit onderzoek ook specifiek op vrouwen in herstel. We maakten hierbij gebruik van de Photovoice-methodologie waarbij 8 vrouwen via foto’s en fotografie hun herstelervaringen in beeld brachten en wat hen hielp om herstel te initiëren en vol te houden. De verschillende foto's en verhalen tonen hoe ‘in herstel zijn’ een ingewikkeld web is van individueel, sociaal en maatschappelijk herstelkapitaal, dat vorm krijgt tegen de achtergrond van hedendaagse ideeën en verwachtingen over schoonheid, vrouw-zijn, moederschap en middelengebruik. Vier thema’s kwamen hierbij naar voor: (1) (Her)opbouwen van mijzelf; (2) Ontwarren van wat het echte leven en verslaving inhouden; (3) (Opnieuw) verbonden raken; en (4) Toekomstperspectieven in de praktijk brengen. Photovoice is een heel krachtige methode gebleken om de onderling verbonden herstelervaringen en -uitdagingen van de deelnemende vrouwen te vatten en om deze op een creatieve en artistieke manier overtuigend naar buiten te brengen.

Meer info?

Voor meer info verwijzen we naar het eerder verschenen onderzoeksrapport.
lees het onderzoeksrapport

Onderzoeksgroep

Herstel & Verslaving

Vakgroep Orthopedagogiek

© 2022 Herstel & Verslaving - Privacybeleid - Cookiebeleid - Disclaimer
© Visuals: all credits to Photovoicing Recovery Pathways and Aline Pouille
Website by COMCOMR
edit afsluiten